In persoonlijkheidsontwikkeling gaat het vaak over wat persoonlijkheidsethiek wordt genoemd. Maar om je eigen leiderschap duurzaam te versterken, is het fenomeen karakterethiek effectiever. Door goede gewoonten te ontwikkelen, kun je worden wie je bent.
“De zeven eigenschappen van effectief leiderschap” (2008) van Stephen Covey is één van de meest besproken managementtitels aller tijden. Het boek is meer dan 25 miljoen keer verkocht. Voor het schrijven van het boek ging hij op zoek naar het antwoord op de vraag: hoe maak je je leven effectiever? Hij baseerde zich op de voornaamste succesliteratuur van de afgelopen tweehonderd jaar. Hij stelde vast dat de boeken van pakweg de afgelopen 150 jaar vooral gingen over wat Covey noemt de persoonlijkheidsethiek, met nadruk op vragen als: hoe kom je positiever over? Welke houding kun je het best aannemen? Tegelijkertijd constateerde Covey dat het accent 150 jaar geleden meer lag op karakterethiek: wie zijn we als persoon en door welke waarden worden wij gedreven? Covey schetst de tendens dat het accent in succesliteratuur is verschoven van binnen (intrinsieke drijfveren, persoonlijkheidskenmerken, waarden) naar buiten (extrinsieke factoren, houding en gedrag).
Karakter
Covey stelt dat de persoonlijkheidsethiek snel succes suggereert. Een soort quick fix: als we deze dingen doen, dan worden we direct succesvol. De karakterethiek gaat daarentegen over ontwikkeling op lange termijn. Door oefening, vasthoudendheid en volharding ontwikkelen we ons. Hoewel we op de korte termijn succesvol kunnen zijn met de persoonlijkheidsethiek, kan die ons op de lange termijn niet duurzaam succesvol maken. Covey stelt het nog scherper. Mensen nemen je uiteindelijk niet serieus, als je karakter niet ontwikkeld is: character communicates most eloquently. En de weg om karakter te ontwikkelen, is het kiezen van gewoonten. Herhaling, herhaling, herhaling dus. Gewoonten die mensen volgens Covey succesvol maken, zijn onder andere proactiviteit, leren luisteren en rust nemen. Je karakter schijnt door alles heen. En de enige manier om het te ontwikkelen is door je consequent en gericht in te zetten voor die ontwikkeling. Karakter gaat voor persoonlijkheid, niet andersom.
Ontwikkeling
De sleutel voor karakterontwikkeling is het ontwikkelen van routines. Door steeds opnieuw te reflecteren op wat we doen, door scherp naar onszelf te kijken en door ons op verschillende vlakken te ontwikkelen, zien we nieuwe diepten in ons eigen gedrag. Alle goede dingen vloeien voort uit zelfreflectie, stelt Covey: een goede richting in je loopbaan, zelfvertrouwen in een sollicitatiegesprek, een visie op de ontwikkelingen in je vakgebied. Daarvoor is rust een randvoorwaarde: om nieuwe onderwerpen te blijven verkennen, te lezen, puzzels te leggen of door te schrijven. Met andere woorden: door soms tijd te nemen om onszelf aan te scherpen, kunnen we de rest van de tijd veel effectiever zijn.
In context
In het licht van proactiviteit, gebruikt Covey de p/pc balans als kernbegrip. De p staat voor productie en pc staat voor productiecapaciteit. De p/pc balans wordt door effectieve mensen zeer goed in de gaten gehouden, aldus Covey. Denk aan het stereotype carrièremaker: werkt iets te hard, zet zichzelf goed neer. Maar hierdoor pleegt hij wellicht roofbouw op zijn eigen gezondheid. Hij offert productiecapaciteit op om productie te leveren. Covey plaatst hier kanttekeningen bij: het zou veel beter zijn om zijn productiecapaciteit te verbeteren. Bijvoorbeeld door beter te leren plannen, ruimte te nemen, door meer te delegeren. Door te focussen op de pc in plaats van op de p, kun je op de lange termijn veel meer bereiken. Covey stelt dat het belang van proactiviteit direct duidelijk wordt in de p/pc balans. Proactieve mensen zijn in staat hun dagelijkse acties in de bredere context van hun grotere doelen te plaatsen. Dit zorgt voor focus, waardoor ze effectiever kunnen zijn. Een proactief persoon zou niet stilstaan als hij merkt dat zijn pc lijdt onder zijn p. Hij zou zich afvragen wat hij moet doen om zijn pc in stand te houden of te versterken.
